Single-Sided Deafness (SSD)
Links |  Woordenlijst |  Gastenboek |  Baha-forum |  Contact

Eenzijdige doofheid

01 Algemeen
02 Gehoor

03 SSD-oorzaken
04 SSD-gevolgen
05 Sociale effecten

06 SSD-ervaringen
07 SSD bij kinderen

08 Hoortoestellen
09 Hoorhulpmiddelen
10 Ondertiteling


BCD (Baha & Ponto)

11 BCD-indicatie

12 BCD-softband
13 BCD-schroef
14 BCD-operatie
15 Schroefproblemen

16 BCD-ontwikkeling
17 BCD-toestellen
18 BCD-gebruik

19 BCD-batterijen
20 BCD-accessoires

21 BCD-problemen
22 BCD-verzekering

23 BCD-ervaringen
24 Onderzoek

25 BCD-vergoeding
26 Politiek


SSD | Single-Sided Deafness | éénzijdige doofheid

Eenzijdig doof

7. Eenzijdige doofheid bij kinderen

In dit hoofdstuk komen de symptomen van SSD bij kinderen aan de orde. Verder wordt gesproken over de gevolgen in het verkeer. Ook de gevolgen op zowel de basisschool en middelbare school worden behandeld. Ten slotte wordt gesproken over het controleren van het normaal werkende oor bij eenzijdig dove kinderen.


7.1 Symptomen

SSD wordt (of eigenlijk werd) bij aangeboren eenzijdige doofheid soms pas zeer laat ontdekt. De gemiddelde leeftijd waarop de juiste diagnose werd gesteld, was zelfs bij een leeftijd van rond de acht jaar! Hieruit kun je afleiden dat de symptomen van SSD niet duidelijk hoeven te zijn. En, wat ikzelf heel frappant vind, blijkbaar kan een eenzijdige doof kind niet zelf aangeven dat een van de oren niet werkt. Hoewel je niet anders gewend bent, je zou toch verwachten dat je op die leeftijd al de koppeling kunt leggen tussen het oor en het gehoor. Dit zou je dan moeten merken, als je bijvoorbeeld op je dove zijde in bed ligt, en je vervolgens omdraait op je andere (horende) zijde. In de ene houding hoor je prima, in de andere helemaal niet. Wellicht heeft dit fenomeen te maken met — zo geldt dat voor mij persoonlijk tenminste — de voorkeur om altijd op de dove zijde te gaan liggen.

In de onderstaande, Engelstalige video leggen een meisje en haar ouders uit op welke manier zij pas op haar achtste ontdekten dat ze aan een kant doof was. Houd daarbij in het achterhoofd dat het hier om een video van een leverancier van botverankerde hoortoestellen gaat, en de verbeteringen soms iets overdreven lijken te worden.

Diagnose Tegenwoordig worden baby's vlak na hun geboorte al getest op hun gehoor. In mijn jeugd (tweede helft jaren zeventig) werd op de — toen nog — kleuterschool het gehoor getoetst met behulp van een piepjestest. Zoals ik het heb begrepen, heb ik zowel op mijn vierde als op mijn vijfde jaar zo'n test gehad. De eerste keer dacht men dat ik door de jonge leeftijd nog niet goed kon aangeven of ik iets hoorde of niet. Maar een jaar later, werd ik na zo'n test toch doorverwezen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek. En daar is toen inderdaad eenzijdige doof­heid vastgesteld.

Hieronder volgt een aantal mogelijke symptomen van eenzijdige doofheid bij kinderen:

De hierboven genoemde symptomen zijn grotendeels afkomstig uit de volgende artikelen of websites:


7.2 De eerste kinderjaren

In het verleden werd eenzijdige doofheid niet beschouwd als een handicap met significante gevolgen, omdat werd vermoed dat bijvoorbeeld spraak en taal zich normaal zouden ontwikkelden via het andere, normaalhorende oor. Echter, uit sommige studies blijkt wel degelijk een achterstand in de spraak- en taalontwikkeling bij een groep eenzijdig slechthorende kinderen [bron: Archives of Otolaryngology].

Zelf heb ik ook geen spraak- of taalachterstand gehad. Wellicht omdat ik de taal en spraak in een relatief rustige omgeving heb geleerd (en niet bijvoorbeeld in een rumoerige crèche). En uit het feit dat eenzijdige doofheid (in het verleden) vaak pas op latere leeftijd werd ontdekt, leid ik af dat ook veel andere eenzijdig doven een (vrijwel) normale spraak- en taalontwikkeling hebben doorgemaakt.


Oversteken 7.3 In het verkeer

Eenzijdig dove kinderen zullen moeite hebben om aan te geven waar een geluid vandaan komt. Daarom is het belangrijk om hen snel aan te leren extra goed in beide richtingen te kijken, alvorens ze bijvoorbeeld een straat oversteken. En dus zeker niet op het gehoor af te gaan, omdat dit tot verkeerde conclusies kan leiden, ook als het gaat om de inschatting of een geluid van ver komt of juist al dichtbij is.

Op sommige websites wordt aangeraden om een spiegel te plaatsen op de fietsen van eenzijdig dove kinderen. Juist dit lijkt mij géén goed idee, omdat dan het kind zelf — maar ook andere kinderen — te nadrukkelijk worden gewezen op de handicap, terwijl dit probleem kan worden opgelost door goed om zich heen te kijken in plaats van enkel te luisteren.

Als kind fiets je normaal gesproken aan de binnenkant. Dit betekent dat linkszijdig doven (tenminste in Nederland) niet goed zullen horen wat de links rijdende ouder tegen hen zegt. Zeker als de wind in hun goede oor waait! Overigens lijkt me hier niet de oplossing om van kant te wisselen, maar wees als ouder erop bedacht.


7.4 Op de basisschool

Veel kinderen met eenzijdige doofheid doen het erg goed op school en ondervinden klaarblijkelijk nauwelijks last van hun handicap. Het is dan ook niet vreemd dat in het verleden werd gedacht dat een eenzijdig gehoorverlies bij kinderen weinig gevolgen had. Echter, verschillende studies tonen aan dat een significant groter deel van de eenzijdig slechthorende (niet per se volledig dove) kinderen school- en/of gedragsproblemen in vergelijking met hun normaal horende medeleerlingen hebben. Op basis van verschillende studies tussen 1966 en 2003 kunnen de volgende conclusies worden getrokken [bron: Archives of Otolaryngology]:

Er is meer onderzoek nodig naar de vraag, waarom sommige eenzijdig slechthorende kinderen wel en andere niet bepaalde problemen hebben. Mogelijke risicofactoren van schoolproblemen zijn [bron: Archives of Otolaryngology]:

Hoewel ik me in de latere jaren van het basisonderwijs wel degelijk bewust was van mijn eenzijdige doofheid, heb ik deze handicap op school niet als een groot probleem ervaren. Je zat weliswaar altijd linksvoor in de klas (als linkszijdig dove), maar dat is snel vanzelfsprekend, en niemand dacht daar meer over na. Verder werd er niet al te veel aandacht aan de handicap gegeven. Het is naar mijn mening ook het beste om het eenzijdig dove kind niet té beschermend te behandelen, en alleen als het nodig is in te grijpen. Mijn schoolprestaties waren prima, dus het is absoluut niet zo dat ouders zich bij voorbaat zorgen moeten maken over de (toekomstige) prestaties van hun eenzijdig dove kind.

Nu is het wel zo dat ik — in de jaren tachtig — in redelijk rustige klassen zat. Echter, als de eenzijdig dove leerling in een structureel rumoerige klas zit, dan is het heel goed mogelijk dat hij de mondelinge uitleg van de leraar niet kan volgen. Dit betekent dat hij bij nieuwe onderwerpen problemen heeft om deze onder de knie te krijgen. Dit is zeker het geval als de onderwerpen mondeling worden toegelicht, zonder dat er al te veel uitleg op het bord wordt geschreven. Als dit structureel het geval is, dan is het niet ondenkbaar, dat leerproblemen ontstaan die bij een normaal gehoor niet zouden zijn opgetreden.

Horen met één oor Het is goed om de (nieuwe) basisschoolleraar aan het begin van het schooljaar te informeren over de handicap, bijvoorbeeld aan de hand van een voorlichtingsfolder. Mijn ouders gebruikten hiervoor een boekje — toen nog met de titel "Het eenorige kind op school" — dat ze ontvingen van het audiologisch centrum. Dit boekje wordt tegenwoordig nog steeds uitgegeven door de Federatie van Nederlandse Audiologische Centra (FENAC), maar nu onder de vriendelijkere titel: “Horen met één oor”.

Op internet las ik een verslag met de titel “Can you hear me now?” over Kathryn Kranen uit Australië, ook met SSD. Daarin wordt verteld dat haar ouders toentertijd er bewust voor gekozen hadden om de leraren niet te informeren, om te voorkomen dat ze als invalide behandeld zou worden. Zij heeft zich — net als ikzelf — nooit anders gevoeld dan de rest van de kinderen, en is ook achteraf blij dat ze op een gewone basisschool heeft gezeten. Met dat laatste ben ik het helemaal eens, maar het niet informeren van de leraar vind ik niet juist. Het is een begrijpelijke keuze, maar het is goed om in de klas met een aantal zaken rekening te houden:

De bovenstaande tips zijn deels gebaseerd op mijn eigen ervaringen, deels afkomstig uit de volgende artikelen of websites:


7.5 Op de middelbare school

In principe geldt voor de middelbare school hetzelfde als wat hierboven voor de basisschool aan de orde is gekomen, maar er is een aantal belangrijke verschillen:

Over de middelbareschooltijd is niet zoveel op internet terug te vinden; het bovenstaande is dan ook gebaseerd op eigen ervaringen.


7.6 Goedeoorcontrole

UMC St. Radboud in Nijmegen In mijn lagereschooltijd ging ik met mijn ouders jaarlijks op controle bij het rechts afgebeelde audiologisch centrum (AC) van het Universitair Medisch Centrum St. Radboud in Nijmegen (afgekort UMCN). Het dove oor werd met behulp van een piepjestest gecontroleerd op een eventuele verbetering, en mijn goede oor op een eventuele verslechtering. Immers, als het normaal werkende oor zou wegvallen, dan is er sprake van volledige doofheid. Bij mijzelf is overigens nooit enige verandering uit deze testen naar boven gekomen, en de controles zijn op mijn twaalfde jaar gestopt.

Hoortest Het is belangrijk dat kinderen met eenzijdige doofheid periodiek worden gecontroleerd op het gehoor in het werkende oor. Immers, zij horen sneller minder goed als gevolg van bijvoorbeeld een oorontsteking of water in het (goede) oor na het zwemmen. Ook kunnen jonge kinderen (tijdelijk) minder goed horen als gevolg van een zogenaamd lijmoor, wat veel voorkomt.


Een eenzijdig doof kind moet net als ieder ander worden behandeld, en er moet zo min mogelijk nadruk op zijn handicap worden gelegd. In dat kader vind ik het vreemd dat op veel websites wordt aangegeven dat eenzijdig doven moeten worden beschermd tegen élk lawaai met behulp van oordopjes in de buurt van bijvoorbeeld machines of bij popconcerten. Als er tegen beschermd moet worden, dan geldt dit vanzelsprekend net zo goed voor normaal horende kinderen. Ook als volwassene ga ik niet direct voorzichtiger om met de bescherming van het gehoor dan een normaal horend persoon, al ben je natuurlijk wel bewuster van de eventuele gevolgen. Wel lijkt het me voor élke ouder (van zowel normaal als eenzijdig dove kinderen) belangrijk ervoor te zorgen dat het gehoor niet onnodig wordt beschadigd.